Virus RSV là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ nhỏ. Tại nhiều quốc gia, RSV được xem là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ sơ sinh. Mặc dù bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ dưới hai tuổi lại dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất.
Hiểu rõ về virus RSV giúp cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe cho con và hạn chế tối đa biến chứng.
Virus RSV là gì? và những điều cần biết
Virus RSV hay còn gọi là Respiratory Syncytial Virus là loại virus gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới. RSV lây truyền mạnh qua đường hô hấp và thường bùng phát vào thời điểm giao mùa hoặc mùa đông xuân. Đây là virus rất phổ biến và hầu hết trẻ nhỏ đều từng bị nhiễm ít nhất một lần trước hai tuổi.
Virus RSV có khả năng tấn công cả trẻ nhỏ lẫn người lớn. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh và trẻ dưới sáu tháng tuổi là nhóm dễ gặp biến chứng nặng nhất do hệ miễn dịch còn yếu và đường thở nhỏ dễ bị tắc nghẽn.
Nguyên nhân lây nhiễm virus RSV
Virus RSV lây lan chủ yếu qua các giọt bắn từ người bệnh khi ho hoặc hắt hơi. Ngoài ra virus còn có thể tồn tại trên bề mặt đồ vật trong vài giờ và lây khi người khác chạm phải rồi đưa tay lên mắt mũi miệng.
Một số con đường lây truyền phổ biến gồm:
- Tiếp xúc gần với người mắc bệnh như chăm sóc trẻ bị nhiễm RSV.
- Hít phải giọt bắn chứa virus từ người bệnh.
- Sờ vào bề mặt đồ chơi tay nắm cửa bàn ghế có virus rồi đưa lên mặt.
- Hôn trẻ nhỏ khi bản thân đang mắc bệnh đường hô hấp.
RSV lây rất nhanh trong môi trường đông người như nhà trẻ trường học bệnh viện hoặc không gian kín.
Đối tượng dễ bị nhiễm RSV và có nguy cơ biến chứng nặng
Virus RSV có thể gây bệnh ở bất kỳ ai. Tuy nhiên một số nhóm có nguy cơ diễn tiến nặng hơn gồm:
- Trẻ dưới hai tuổi đặc biệt trẻ dưới sáu tháng.
- Trẻ sinh non hoặc thiếu cân.
- Trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc bệnh phổi mạn tính.
- Người cao tuổi có hệ miễn dịch suy yếu.
- Người có bệnh nền như hen suyễn hoặc suy giảm miễn dịch.
Ngoài ra trẻ đi nhà trẻ hoặc sống trong môi trường đông người cũng có nguy cơ phơi nhiễm cao hơn.
Triệu chứng của bệnh do virus RSV nên biết
Triệu chứng của RSV khác nhau tùy theo độ tuổi và sức đề kháng của mỗi người. Bệnh thường bắt đầu bằng những biểu hiện nhẹ tương tự cảm lạnh nhưng có thể trở nặng nhanh ở trẻ nhỏ.
Giai đoạn đầu
Trong những ngày đầu trẻ hoặc người bệnh có thể gặp sổ mũi, nghẹt mũi, ho nhẹ hoặc ho khan sốt nhẹ biếng ăn quấy khóc khó ngủ. Những triệu chứng này thường khiến nhiều người lầm tưởng với cảm cúm thông thường.
Giai đoạn tiến triển
Nếu virus RSV tấn công xuống đường hô hấp dưới trẻ có thể xuất hiện ho nhiều và nặng, tiếng thở khò khè, thở nhanh, cơ ngực rút lõm khi thở, khó bú hoặc bỏ bú, có dịch xanh ở mũi. Đây là dấu hiệu cho thấy viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi đang hình thành.
Dấu hiệu nguy hiểm cần đưa trẻ đi cấp cứu
Thở rít hoặc thở gấp, tím tái đặc biệt quanh môi và đầu ngón tay, bỏ bú hoàn toàn hoặc lờ đờ ngủ li bì, co giật, sốt cao liên tục không hạ. Nếu có bất kỳ biểu hiện nào trong số này cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Cách chẩn đoán virus RSV chính xác nhất
Để xác định trẻ có mắc RSV hay không bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng kết hợp các xét nghiệm đặc hiệu như:
- Test nhanh phát hiện RSV từ dịch mũi.
- Xét nghiệm PCR giúp phát hiện virus RSV chính xác hơn.
- Chụp X quang phổi nếu nghi ngờ viêm phổi.
- Đo SpO2 đánh giá mức độ thiếu oxy trong máu.
Việc chẩn đoán đúng giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị phù hợp và ngăn ngừa biến chứng.
Virus RSV nguy hiểm như thế nào
Đối với người lớn khỏe mạnh RSV thường chỉ gây triệu chứng nhẹ giống cảm lạnh. Tuy nhiên với trẻ nhỏ nguy cơ biến chứng nặng là rất cao.
Một số biến chứng nguy hiểm của RSV gồm:
- Viêm tiểu phế quản khiến đường thở dưới sưng phù và tiết nhiều dịch đờm gây tắc nghẽn dẫn đến khó thở.
- Viêm phổi do virus gây sốt cao thở nhanh rối loạn oxy trong máu.
- Ngừng thở ở trẻ sơ sinh đặc biệt trẻ sinh non.
- Tăng nguy cơ mắc hen phế quản về lâu dài.
- Nhiễm trùng tai giữa do tắc nghẽn ống tai.
RSV là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ phải nhập viện đặc biệt trong mùa cao điểm. Những trẻ có bệnh nền hoặc sinh non dễ gặp tình trạng thiếu oxy cấp tính rất nguy hiểm.
Phương pháp điều trị bệnh do virus RSV phổ biến
Hiện chưa có thuốc đặc trị hoàn toàn RSV. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và hỗ trợ hô hấp cho trẻ. Các phương pháp điều trị phổ biến gồm:
Điều trị tại nhà với trường hợp nhẹ
- Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý giúp thông thoáng đường thở.
- Sử dụng máy tạo ẩm để giảm khô niêm mạc.
- Cho trẻ uống đủ nước hoặc bú nhiều hơn để tránh mất nước.
- Hạ sốt bằng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều để phục hồi sức khỏe.
Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh vì RSV là virus và kháng sinh không có tác dụng.
Điều trị tại bệnh viện
Trẻ cần nhập viện nếu có dấu hiệu khó thở bỏ bú sốt cao liên tục hoặc SpO2 thấp. Tại bệnh viện trẻ có thể được:
- Thở oxy hoặc hỗ trợ thở máy trong trường hợp nặng.
- Hút đờm và làm sạch đường thở.
- Truyền dịch để đảm bảo đủ nước.
- Theo dõi nhịp thở và dấu hiệu suy hô hấp.
Việc điều trị đúng và kịp thời giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Cách phòng ngừa virus RSV hiệu quả nhất
Mặc dù virus RSV dễ lây lan nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu thực hiện đúng biện pháp.
Một số cách phòng bệnh hiệu quả gồm:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng đặc biệt trước khi chăm sóc trẻ.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người đang bị ho sốt sổ mũi. Vệ sinh nhà cửa đồ chơi đồ dùng của trẻ thường xuyên.
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi để tránh phát tán virus.
- Không hôn trẻ nhỏ nhất là khi đang có triệu chứng bệnh hô hấp.
- Giữ ấm cơ thể cho trẻ khi thời tiết lạnh.
- Tăng cường dinh dưỡng giúp trẻ nâng cao hệ miễn dịch.
Ngoài ra một số trẻ có nguy cơ cao có thể được tiêm kháng thể đơn dòng theo chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ mắc RSV nặng trong mùa dịch.
Khi nào cần đưa trẻ nhiễm RSV đến bệnh viện?
Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay khi có những dấu hiệu sau:
- Trẻ thở nhanh hoặc thở rút lõm ngực.
- Bé bỏ bú hoặc không uống được nước.
- Trẻ quấy khóc liên tục và khó ngủ.
- Sốt cao không hạ.
- Môi hoặc đầu ngón tay tím tái.
- Trẻ có bệnh nền như tim phổi hoặc sinh non.
Việc thăm khám sớm giúp tránh tình trạng diễn tiến nặng và giảm nguy cơ nhập viện kéo dài.
Virus RSV là tác nhân gây bệnh đường hô hấp dưới phổ biến nhưng nguy hiểm ở trẻ nhỏ. Bệnh có thể diễn tiến nhanh và dẫn đến viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi nếu không được can thiệp đúng lúc. Cha mẹ cần nhận biết sớm triệu chứng xử lý đúng cách và đưa trẻ đến cơ sở y tế khi cần thiết.
Chủ động phòng ngừa và chăm sóc trẻ đúng cách là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe của trẻ trong mùa RSV.
