Tiểu đường tuýp 2: Cách phát hiện và điều trị

Tiểu đường tuýp 2 là một trong những bệnh mạn tính phổ biến và đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, tiểu đường tuýp 2 còn là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu về bệnh tiểu đường tuýp 2, cách nhận biết triệu chứng tiểu đường tuýp 2, nguyên nhân, biến chứng và phương pháp điều trị hiệu quả.

Tiểu đường tuýp 2 là gì?

Tiểu đường tuýp 2 (Type 2 Diabetes Mellitus) là một dạng rối loạn chuyển hóa glucose trong cơ thể. Khi mắc bệnh, cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả (gọi là đề kháng insulin) hoặc không sản xuất đủ insulin, khiến lượng đường trong máu luôn ở mức cao. Khác với tiểu đường tuýp 1 (do tuyến tụy không sản xuất insulin), tuýp 2 liên quan chủ yếu đến lối sống và yếu tố di truyền.

Nguyên nhân gây tiểu đường tuýp 2

Tiểu đường tuýp 2 phát triển do nhiều yếu tố kết hợp, chủ yếu là:

• Di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc tiểu đường, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
• Thừa cân – béo phì: Là yếu tố nguy cơ hàng đầu, đặc biệt là mỡ bụng.
• Lối sống ít vận động: Làm giảm hiệu quả sử dụng glucose của cơ bắp.
• Chế độ ăn không lành mạnh: Dùng nhiều tinh bột tinh chế, thức ăn nhanh, nước ngọt…
• Tuổi tác: Nguy cơ tăng dần sau tuổi 40.
• Căng thẳng, rối loạn giấc ngủ: Góp phần làm rối loạn chuyển hóa.

Triệu chứng tiểu đường tuýp 2

Triệu chứng tiểu đường tuýp 2 thường diễn tiến âm thầm và không rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến nhiều người mắc bệnh mà không biết. Dưới đây là những dấu hiệu điển hình:

Triệu chứng thường gặp:

• Khát nước nhiều: Dấu hiệu đầu tiên khi đường huyết cao.
• Đi tiểu nhiều, đặc biệt là về đêm.
• Đói nhiều, ăn liên tục nhưng vẫn sụt cân.
• Mệt mỏi kéo dài, thiếu năng lượng.
• Mờ mắt, nhìn không rõ.
• Vết thương lâu lành.
• Da khô, ngứa, nhiễm trùng da thường xuyên.

Dấu hiệu nguy hiểm:

• Tê bì chân tay.
• Đau ngực, khó thở.
• Chóng mặt, hoa mắt.

Nếu bạn có 2-3 trong số các triệu chứng tiểu đường tuýp 2 nói trên, nên đi kiểm tra đường huyết sớm để được chẩn đoán chính xác.

Các xét nghiệm chẩn đoán tiểu đường tuýp 2

Để chẩn đoán tiểu đường tuýp 2, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc nhiều phương pháp sau:

• Xét nghiệm đường huyết lúc đói: >= 126 mg/dL (7.0 mmol/L)
• Xét nghiệm HbA1c: >= 6.5% cho biết mức đường huyết trung bình trong 3 tháng gần nhất.
• Xét nghiệm glucose huyết sau ăn 2 giờ: >= 200 mg/dL (11.1 mmol/L)
• Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên: >= 200 mg/dL kèm triệu chứng điển hình.

Người có nguy cơ cao (béo phì, người trên 40 tuổi, có người thân bị tiểu đường) nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 – 12 tháng/lần.

Biến chứng nguy hiểm của tiểu đường tuýp 2

Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng:

Biến chứng cấp tính:

• Hạ đường huyết: Do dùng thuốc quá liều hoặc bỏ bữa.
• Tăng đường huyết cấp: Có thể dẫn đến hôn mê, nhiễm toan ceton.

Biến chứng mạn tính:

• Tim mạch: Tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• Thận: Dẫn đến suy thận nếu không được kiểm soát.
• Mắt: Gây mù lòa do tổn thương võng mạc.
• Thần kinh: Tê bì tay chân, loét chân, nguy cơ đoạn chi.
• Nhiễm trùng: Dễ bị viêm da, nấm, nhiễm trùng tiết niệu.

Phương pháp điều trị tiểu đường tuýp 2

Việc điều trị tiểu đường tuýp 2 cần phối hợp giữa thuốc, chế độ dinh dưỡng và lối sống.

Điều chỉnh lối sống:

• Ăn uống lành mạnh:
  • Giảm tinh bột, tăng chất xơ (rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt).
  • Hạn chế đường, mỡ động vật, thức ăn nhanh.
  • Ăn đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày.
• Tập luyện thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần (đi bộ nhanh, đạp xe, yoga…)
• Kiểm soát cân nặng: Giảm cân nếu BMI > 23.
• Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng.

Dùng thuốc:

• Thuốc uống hạ đường huyết: (metformin, sulfonylurea, DPP-4, SGLT2…)
• Insulin: Được chỉ định trong một số trường hợp đặc biệt.
• Điều trị các bệnh kèm theo: Huyết áp cao, mỡ máu cao, béo phì…

Không được tự ý bỏ thuốc khi đường huyết đã giảm, cần tái khám định kỳ để điều chỉnh liều phù hợp.

Theo dõi và phòng ngừa tái phát

• Theo dõi đường huyết tại nhà: Sử dụng máy đo đường huyết, ghi nhật ký hàng ngày.
• Xét nghiệm HbA1c mỗi 3–6 tháng.
• Tái khám định kỳ: Kiểm tra mắt, thận, tim mạch…
• Tư vấn bác sĩ dinh dưỡng: Xây dựng thực đơn phù hợp, tránh biến chứng.

Khi nào cần đến bệnh viện

• Có các triệu chứng tiểu đường tuýp 2 rõ ràng, đặc biệt là khát nước nhiều, tiểu đêm, sụt cân nhanh.
• Kết quả xét nghiệm đường huyết cao bất thường.
• Dấu hiệu hạ đường huyết (choáng váng, vã mồ hôi, run tay…).
• Xuất hiện các biến chứng như: mờ mắt, đau ngực, tê chân tay.

Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ có đội ngũ chuyên khoa Nội – Nội tiết, cung cấp dịch vụ khám và điều trị tiểu đường tuýp 2 toàn diện, từ xét nghiệm máu, siêu âm, đo chỉ số đường huyết đến tư vấn dinh dưỡng, kê đơn thuốc và theo dõi lâu dài.

Tiểu đường tuýp 2 là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc nhận biết sớm triệu chứng tiểu đường tuýp 2 giúp người bệnh tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm và duy trì chất lượng sống tốt. Hãy chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, xây dựng chế độ ăn uống – sinh hoạt lành mạnh và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để phòng và kiểm soát bệnh hiệu quả.