Táo bón là một trong những vấn đề tiêu hóa phổ biến ở mọi lứa tuổi. Thỉnh thoảng bị táo bón là chuyện bình thường và thường không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi tình trạng táo bón kéo dài xảy ra liên tục trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần, thì nó không chỉ gây bất tiện mà còn tiềm ẩn nhiều ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe tổng thể.
Bệnh táo bón tưởng chừng như đơn giản nhưng lại ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, gây đau đớn, mệt mỏi, thậm chí là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý hậu môn – trực tràng nguy hiểm nếu không được can thiệp kịp thời.
Vậy táo bón kéo dài có ảnh hưởng gì, dấu hiệu nhận biết ra sao và cách phòng tránh thế nào? Hãy cùng Bệnh viện Ngã Tư Hồ tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Táo bón kéo dài là gì?
Táo bón là tình trạng rối loạn tiêu hóa khi người bệnh đi đại tiện ít hơn bình thường (thường dưới 3 lần/tuần), phân khô, cứng, khó thải ra ngoài. Táo bón kéo dài là khi tình trạng này tiếp diễn liên tục trong ít nhất 3 tuần hoặc hơn, kèm theo cảm giác đầy bụng, khó chịu, đi tiêu phải rặn mạnh hoặc có thể đau rát hậu môn.
Theo Tổ chức Tiêu hóa Thế giới (WGO), táo bón mãn tính ảnh hưởng tới khoảng 14% dân số toàn cầu, trong đó nữ giới và người cao tuổi là những đối tượng phổ biến hơn cả.
Nguyên nhân gây táo bón kéo dài
Táo bón kéo dài có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm cả yếu tố lối sống và bệnh lý:
Chế độ ăn uống không hợp lý
- Ăn ít chất xơ (rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám…)
- Uống không đủ nước
- Thường xuyên ăn thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn
Lối sống ít vận động
- Ngồi nhiều, ít đi lại làm giảm nhu động ruột, gây ứ đọng phân
Thói quen đi đại tiện không tốt
- Nhịn đi vệ sinh
- Không đi vào giờ cố định
Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại thuốc gây tác dụng phụ là táo bón như:
- Thuốc giảm đau (codein, morphin)
- Thuốc sắt, canxi
- Thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu…
Các bệnh lý liên quan
- Hội chứng ruột kích thích
- Bệnh trĩ
- Polyp trực tràng
- Tắc ruột
- Rối loạn nội tiết (suy giáp, đái tháo đường…)
Dấu hiệu nhận biết táo bón kéo dài
Khi gặp tình trạng táo bón kéo dài, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng điển hình sau:
- Đi ngoài ít hơn 3 lần/tuần
- Phân khô, cứng, to hoặc vón cục
- Phải rặn mạnh khi đại tiện
- Cảm giác đầy bụng, chướng bụng
- Có cảm giác chưa đi hết phân
- Có thể kèm theo đau bụng dưới, đau hậu môn
- Trường hợp nặng có thể đại tiện ra máu
Táo bón kéo dài có ảnh hưởng gì đến sức khỏe?
Mặc dù là một rối loạn tiêu hóa thường gặp, nhưng táo bón kéo dài nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
Rối loạn tiêu hóa mạn tính
Khi phân tích tụ lâu ngày trong ruột, vi khuẩn sinh hơi sẽ lên men tạo ra các khí độc, gây:
- Đầy hơi, chướng bụng, ăn uống khó tiêu
- Mất cảm giác ngon miệng
- Gây mệt mỏi, khó chịu kéo dài
Nứt hậu môn, trĩ nội – trĩ ngoại
Táo bón kéo dài khiến người bệnh phải rặn mạnh thường xuyên, làm tăng áp lực trong ống hậu môn:
- Gây sưng phồng tĩnh mạch vùng hậu môn → hình thành bệnh trĩ
- Phân cứng, to có thể làm rách niêm mạc hậu môn → gây chảy máu, đau rát
Tắc ruột, sa trực tràng
Nếu phân quá to và khô, có thể dẫn đến tắc phân ở trực tràng hoặc kết tràng, gây tắc ruột cơ học – một cấp cứu ngoại khoa cần can thiệp gấp.
Ở người cao tuổi hoặc phụ nữ sau sinh, táo bón kéo dài còn có thể gây sa trực tràng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng đi tiêu và sinh hoạt hàng ngày.
Nguy cơ ung thư đại – trực tràng
Dù không phải nguyên nhân trực tiếp gây ung thư, nhưng táo bón mãn tính có thể là yếu tố làm tăng nguy cơ:
- Phân ứ đọng lâu trong ruột sinh ra các chất độc hại, gây kích ứng niêm mạc ruột
- Gây viêm nhiễm kéo dài, tạo điều kiện cho sự hình thành khối u
Ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống
- Người bị táo bón mạn tính thường xuyên lo âu, stress
- Giảm năng suất lao động, ảnh hưởng sinh hoạt cá nhân, học tập
- Một số người phải phụ thuộc thuốc nhuận tràng gây rối loạn tiêu hóa thêm
Biện pháp khắc phục và điều trị táo bón kéo dài
Tùy vào nguyên nhân và mức độ táo bón mà có các phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là những giải pháp quan trọng bạn cần áp dụng:
Thay đổi chế độ ăn uống
- Tăng cường chất xơ tự nhiên từ rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt
- Uống ít nhất 1.5 – 2 lít nước/ngày
- Hạn chế thức ăn cay nóng, đồ chiên rán, thực phẩm đóng hộp
- Bổ sung men vi sinh hỗ trợ tiêu hóa (probiotics)
Tăng vận động thể chất
- Đi bộ, tập yoga, bơi lội giúp kích thích nhu động ruột
- Tránh ngồi lâu quá 1 tiếng, nhất là với dân văn phòng
Thiết lập thói quen đi vệ sinh khoa học
- Đi tiêu đúng giờ mỗi ngày, tốt nhất vào buổi sáng
- Không nên nhịn đi vệ sinh
- Tập thói quen đi tiêu sau khi ăn sáng để tận dụng phản xạ ruột
Sử dụng thuốc nhuận tràng đúng cách
- Chỉ nên sử dụng ngắn hạn, khi thật sự cần thiết
- Tránh lạm dụng vì có thể làm ruột “lười hoạt động”
- Các thuốc thường dùng: Lactulose, Sorbitol, Magie hydroxyd…
Điều trị bệnh nền (nếu có)
- Nếu táo bón kéo dài do bệnh lý (viêm đại tràng, tiểu đường, rối loạn tuyến giáp…) thì cần điều trị nguyên nhân gốc rễ
- Thăm khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác
Bị táo bón khi nào cần đi khám bác sĩ?
Nếu gặp các triệu chứng sau, bạn nên đi khám bác sĩ tiêu hóa sớm:
- Táo bón kéo dài > 3 tuần, không cải thiện với chế độ ăn
- Đại tiện ra máu, đau rát hậu môn
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
- Đầy hơi, chướng bụng dai dẳng
- Nghi ngờ tắc ruột, phân nhỏ dẹt bất thường
Phòng ngừa táo bón kéo dài
Để tránh bị bệnh táo bón và các biến chứng, bạn nên:
- Ăn uống cân đối, giàu chất xơ
- Uống đủ nước
- Duy trì thói quen đi vệ sinh khoa học
- Tập thể dục đều đặn
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử rối loạn tiêu hóa
Táo bón kéo dài không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chủ động nhận biết sớm, điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt là cách đơn giản nhưng hiệu quả để phòng ngừa và điều trị bệnh táo bón.
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp tình trạng táo bón kéo dài, đừng ngần ngại đến bệnh viện Ngã Tư Hồ để được thăm khám, tư vấn và điều trị đúng cách, tránh để bệnh chuyển biến xấu gây nguy hiểm.
