Nhịp tim nhanh: Nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả

Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, tình trạng nhịp tim nhanh đang trở nên phổ biến ở nhiều đối tượng, từ người trẻ đến người cao tuổi. Nhịp tim tăng có thể chỉ là phản ứng tạm thời của cơ thể với căng thẳng, vận động hoặc cảm xúc, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo về các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến tim mạch hoặc rối loạn chuyển hóa.

Vậy nhịp tim nhanh là gì, nguyên nhân do đâu, có nguy hiểm không và cách xử lý như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện và đầy đủ nhất.

Nhịp tim nhanh là gì?

Nhịp tim là số lần tim co bóp trong một phút để bơm máu đi nuôi cơ thể. Trung bình, ở người lớn khỏe mạnh, nhịp tim khi nghỉ ngơi dao động từ 60–100 nhịp/phút.

• Nếu nhịp tim > 100 nhịp/phút khi đang nghỉ ngơi thì gọi là nhịp tim nhanh (hay nhịp tim nhanh khi nghỉ).
• Trường hợp nhịp tim tăng khi gắng sức (chạy, leo cầu thang…) là sinh lý bình thường, sẽ quay về mức ổn định sau nghỉ ngơi.

Nhịp tim nhanh không phải lúc nào cũng là dấu hiệu nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, bạn cần đi khám sớm để tìm ra nguyên nhân.

Các loại nhịp tim nhanh thường gặp

Tùy thuộc vào vị trí khởi phát trong hệ thống dẫn truyền tim, nhịp tim nhanh có thể chia thành:

• Nhịp nhanh xoang: Tim vẫn hoạt động đúng trật tự, nhưng tốc độ tăng (do sốt, căng thẳng, mất nước…).
• Nhịp nhanh trên thất: Xuất phát từ tâm nhĩ hoặc nút nhĩ thất, thường gặp ở người trẻ.
• Nhịp nhanh thất: Xuất phát từ tâm thất, thường liên quan đến bệnh lý tim mạch nguy hiểm.
• Rung nhĩ hoặc cuồng nhĩ: Dạng rối loạn nhịp phức tạp, dễ gây đột quỵ nếu không điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây nhịp tim nhanh

Nguyên nhân sinh lý (tạm thời, không bệnh lý)

• Tập luyện thể dục thể thao cường độ cao
• Căng thẳng, lo lắng, xúc động mạnh
• Mất ngủ kéo dài
• Cà phê, rượu, thuốc lá hoặc chất kích thích
• Sốt cao, mất nước, thiếu máu
• Mang thai (do tăng lưu lượng máu)

Nguyên nhân bệnh lý

• Bệnh tim mạch: như bệnh mạch vành, suy tim, viêm cơ tim, bệnh van tim
• Cường giáp: tuyến giáp hoạt động quá mức làm tăng chuyển hóa
• Thiếu máu mạn tính: cơ thể cần tim bơm nhanh hơn để bù oxy
• Rối loạn điện giải: (đặc biệt là kali, magiê, canxi)
• Tăng huyết áp lâu ngày
• Rối loạn lo âu, hoảng loạn
• Tác dụng phụ của thuốc: thuốc trị hen, giảm đau, thuốc nội tiết,…

Lưu ý: Nhịp tim nhanh kéo dài mà không rõ nguyên nhân rõ ràng thường cần được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch.

Triệu chứng của nhịp tim nhanh

Mỗi người có thể trải nghiệm cảm giác nhịp tim nhanh khác nhau, tuy nhiên, những dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Cảm thấy tim đập nhanh hoặc đập dồn dập trong ngực
• Hồi hộp, lo âu, khó tập trung
• Chóng mặt, xây xẩm, thậm chí ngất xỉu
• Khó thở, cảm giác hụt hơi khi gắng sức
• Đau ngực, tức ngực
• Mệt mỏi, giảm khả năng vận động

Nếu bạn có các triệu chứng kể trên, đặc biệt là khi đang nghỉ ngơi hoặc đang ngủ, bạn nên được kiểm tra y tế càng sớm càng tốt.

Nhịp tim nhanh có nguy hiểm không?

Với nguyên nhân sinh lý:

• Nhịp tim nhanh tạm thời thường không gây nguy hiểm và sẽ hồi phục sau nghỉ ngơi hoặc tránh các yếu tố kích thích.

Với nguyên nhân bệnh lý:

• Tim làm việc quá sức, lâu dài có thể gây suy tim.
• Nguy cơ đột quỵ: đặc biệt trong các rối loạn nhịp như rung nhĩ.
• Thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim
• Ngất do rối loạn cung cấp máu não, có thể gây chấn thương
• Tử vong đột ngột: ở các trường hợp rối loạn nhịp tim thất không được điều trị

Vì vậy, nhịp tim nhanh không thể xem nhẹ, đặc biệt nếu lặp lại nhiều lần, không rõ lý do hoặc gây khó chịu.

Cách xử lý khi bị nhịp tim nhanh

Trường hợp cấp tính

Khi bạn đang trong cơn nhịp tim nhanh đột ngột, hãy:

• Ngừng mọi hoạt động, nằm nghỉ trong môi trường thoáng mát
• Hít sâu, thở chậm và đều để làm dịu hệ thần kinh giao cảm
• Uống nước lọc hoặc nước điện giải nếu nghi ngờ mất nước
• Không dùng cà phê, rượu, thuốc lá, chất kích thích

Nếu nhịp tim vẫn không trở lại bình thường sau 10–15 phút hoặc kèm theo triệu chứng tức ngực, khó thở, ngất, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất.

Về lâu dài

Việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây nhịp tim nhanh:

Thay đổi lối sống:

• Ngủ đủ giấc, giữ tâm trạng thư giãn
• Hạn chế cà phê, bia rượu, thuốc lá
• Duy trì cân nặng, tập thể dục nhẹ nhàng
• Tránh căng thẳng kéo dài

Điều trị bệnh nền:

• Điều trị các bệnh lý như: cường giáp, thiếu máu, huyết áp cao, tim mạch
• Điều chỉnh thuốc nếu nghi ngờ gây rối loạn nhịp

Sử dụng thuốc:

• Thuốc chẹn beta giao cảm (như propranolol, atenolol)
• Thuốc chống loạn nhịp (như amiodarone, sotalol) nếu bác sĩ chỉ định
• Thuốc điều hòa nhịp tim trong trường hợp rung nhĩ

Can thiệp chuyên sâu (nếu cần):

• Đốt điện tim (catheter ablation): loại bỏ ổ gây nhịp bất thường
• Đặt máy tạo nhịp tim hoặc máy phá rung (ICD) với người có nguy cơ tử vong cao do loạn nhịp thất

Tim đập nhanh khi nào cần đến bác sĩ?

Bạn nên đến bác sĩ tim mạch nếu có một trong các dấu hiệu sau:

• Nhịp tim nhanh kéo dài không rõ nguyên nhân
• Có cảm giác hồi hộp, đau ngực hoặc ngất xỉu
• Đã từng có tiền sử bệnh tim mạch hoặc người thân tử vong đột ngột
• Nhịp tim > 120 nhịp/phút khi nghỉ ngơi, nhiều lần trong ngày
• Nhịp tim không ổn định kèm tăng huyết áp hoặc hạ huyết áp

Gợi ý: Có thể làm các xét nghiệm chuyên sâu như: đo ECG (điện tim), Holter 24 giờ, siêu âm tim, xét nghiệm chức năng tuyến giáp, xét nghiệm máu tổng quát để tìm nguyên nhân.

Phòng tránh nhịp tim nhanh như thế nào?

Dù nhịp tim nhanh không phải lúc nào cũng nguy hiểm, bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh bằng những cách sau:

• Duy trì lối sống lành mạnh, không thức khuya, tránh stress
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tránh thiếu máu, thiếu khoáng
• Tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày với cường độ phù hợp
• Tầm soát sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có bệnh nền hoặc yếu tố nguy cơ
• Tuân thủ thuốc điều trị nếu đã được chẩn đoán rối loạn nhịp tim

Nhịp tim nhanh có thể chỉ là biểu hiện tạm thời, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của những vấn đề tim mạch nghiêm trọng. Việc nhận diện đúng nguyên nhân, theo dõi sát sao các triệu chứng đi kèm và tìm đến bác sĩ khi cần thiết sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng này hiệu quả, tránh biến chứng nguy hiểm.

Nếu bạn hoặc người thân đang gặp tình trạng nhịp tim đập nhanh bất thường, đừng chủ quan. Hãy lắng nghe cơ thể và tìm đến sự hỗ trợ y tế để đảm bảo trái tim của bạn luôn khỏe mạnh.