Điều trị liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell)

Liệt dây thần kinh mặt hay còn gọi là liệt Bell hay liệt dây thần kinh số 7, là tình trạng liệt hoặc yếu cơ ở một bên mặt do tổn thương dây thần kinh số VII (dây thần kinh mặt). Căn bệnh này khiến khuôn mặt mất cân đối, miệng méo, mắt không khép kín, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ và tâm lý người bệnh. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị liệt dây thần kinh mặt đúng cách, người bệnh hoàn toàn có thể phục hồi chức năng gần như bình thường.

Bài viết dưới đây Bệnh viện Ngã Tư Hồ sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell) hiệu quả hiện nay.

Liệt dây thần kinh mặt là gì?

Dây thần kinh mặt (dây số VII) là dây thần kinh chi phối vận động các cơ vùng mặt, đồng thời tham gia vào cảm giác vị giác và một phần hoạt động của tuyến nước bọt, tuyến lệ. Khi dây thần kinh này bị tổn thương do viêm, chèn ép hoặc virus tấn công, cơ mặt sẽ yếu hoặc mất vận động, tạo nên tình trạng liệt mặt ngoại biên, thường gọi là liệt Bell.

Liệt dây thần kinh mặt có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên mặt, tuy nhiên phần lớn các trường hợp chỉ bị liệt một bên.

Nguyên nhân gây liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell)

Các chuyên gia cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến liệt dây thần kinh mặt, trong đó phổ biến nhất là:

Nhiễm virus

Nhiều nghiên cứu cho thấy virus Herpes Simplex (gây mụn rộp) hoặc Herpes Zoster (gây zona thần kinh) có thể là tác nhân chính gây viêm và sưng dây thần kinh mặt. Ngoài ra, virus cúm, Epstein-Barr, Cytomegalovirus cũng có thể liên quan.

Nhiễm lạnh đột ngột

Thay đổi nhiệt độ đột ngột, đặc biệt là gió lạnh thổi trực tiếp vào mặt (khi đi xe máy, ngủ quạt, điều hòa…) có thể khiến mạch máu co thắt, giảm lưu thông, dẫn đến tổn thương dây thần kinh mặt.

Các nguyên nhân khác

• Viêm tai giữa, viêm xương chũm.
• Chấn thương vùng đầu – mặt.
• Đột quỵ hoặc bệnh lý mạch máu não.
• Khối u chèn ép dây thần kinh.
• Bệnh tiểu đường, tăng huyết áp gây tổn thương mạch máu nuôi thần kinh.

Triệu chứng của liệt dây thần kinh mặt (liệt dây thần kinh số 7)

Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột, trong vòng vài giờ hoặc qua một đêm, bao gồm:

• Miệng méo, nhân trung lệch sang bên lành.
• Mắt bên liệt không khép kín được, dễ chảy nước mắt.
• Mất nếp nhăn trán, rãnh mũi – má mờ.
• Khi ăn uống dễ bị rơi thức ăn, khó nhai nuốt.
• Giảm khả năng cảm nhận vị giác ở lưỡi.
• Đau nhẹ sau tai hoặc vùng thái dương trước khi khởi phát.
• Một số trường hợp có ù tai hoặc giảm thính lực nhẹ.

Triệu chứng này dễ nhầm với tai biến mạch máu não, tuy nhiên liệt dây thần kinh mặt thường chỉ ảnh hưởng một bên mặt, không kèm yếu tay chân.

Chẩn đoán liệt dây thần kinh mặt

Để xác định đúng nguyên nhân và mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ tiến hành:

Khám lâm sàng: Quan sát các biểu hiện mất cân xứng trên khuôn mặt.

Kiểm tra chức năng thần kinh: Đánh giá khả năng nhăn trán, nhắm mắt, phồng má, mím môi,…

Cận lâm sàng:

• Chụp MRI hoặc CT để loại trừ u, viêm hoặc tổn thương não.
• Điện cơ (EMG): Đánh giá mức độ tổn thương và khả năng hồi phục của dây thần kinh.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra đường huyết, viêm nhiễm, virus nếu cần.

Việc chẩn đoán sớm giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell) chính xác, rút ngắn thời gian phục hồi.

Phương pháp điều trị liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell)

Điều trị liệt dây thần kinh mặt cần phối hợp đa phương pháp, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương. Mục tiêu là giảm viêm, phục hồi vận động cơ mặt và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc

• Corticoid (Prednisolone): Giúp giảm viêm, giảm phù nề dây thần kinh. Hiệu quả cao nếu dùng trong 72 giờ đầu.
• Thuốc kháng virus: Dùng khi nghi ngờ nguyên nhân do virus (như Acyclovir, Valacyclovir).
• Thuốc giảm đau, vitamin nhóm B (B1, B6, B12): Giúp giảm đau, phục hồi dẫn truyền thần kinh.
• Thuốc nhỏ mắt hoặc băng che mắt: Bảo vệ giác mạc do mắt không nhắm kín.

Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng

Là phương pháp quan trọng nhất trong giai đoạn hồi phục. Gồm:

• Xoa bóp, châm cứu: Kích thích lưu thông khí huyết, giúp cơ mặt dẻo dai, cải thiện co cơ.
• Điện xung – nhiệt trị: Tác động vào cơ và dây thần kinh, giúp tăng dẫn truyền tín hiệu.
• Tập vận động cơ mặt: Cười, nhăn trán, chu môi, phồng má, luyện tập hàng ngày để khôi phục thăng bằng khuôn mặt.

Nếu được thực hiện đúng kỹ thuật và kiên trì, hầu hết người bệnh có thể phục hồi 90–100% chức năng sau 1–3 tháng.

Điều trị phẫu thuật (trong trường hợp nặng)

Áp dụng khi dây thần kinh bị chèn ép hoặc tổn thương nặng không tự phục hồi. Bác sĩ có thể chỉ định:

• Giải áp dây thần kinh mặt.
• Tái tạo hoặc ghép dây thần kinh.

Phẫu thuật cần được thực hiện tại cơ sở chuyên khoa thần kinh hoặc bệnh viện có đầy đủ thiết bị hiện đại.

Biện pháp chăm sóc và hỗ trợ phục hồi tại nhà

Song song với điều trị y khoa, người bệnh cần lưu ý:

• Giữ ấm vùng mặt, tránh gió lạnh, quạt hoặc điều hòa thổi trực tiếp.
• Massage nhẹ nhàng cơ mặt hằng ngày theo hướng dẫn của bác sĩ vật lý trị liệu.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin nhóm B, C và omega-3.
• Uống đủ nước, ngủ đủ giấc, hạn chế rượu bia, thuốc lá.
• Giữ tâm lý thoải mái, tránh stress – yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi thần kinh.

Phòng ngừa liệt dây thần kinh mặt

• Không để gió lạnh thổi trực tiếp vào mặt khi đi xe máy hoặc khi ngủ. 
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vùng cổ – mặt khi thời tiết thay đổi.
• Điều trị dứt điểm viêm tai, viêm xoang, viêm họng.
• Kiểm soát đường huyết, huyết áp, mỡ máu đối với người có bệnh nền.
• Tăng cường tập thể dục và bổ sung thực phẩm tốt cho thần kinh (cá hồi, trứng, ngũ cốc, rau xanh,…).

Khi nào cần đến bệnh viện?

Bạn nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa thần kinh hoặc phục hồi chức năng khi:

• Mặt đột ngột méo lệch, mắt không nhắm kín, miệng méo sang một bên.
• Cảm giác tê, yếu cơ lan rộng hoặc kéo dài trên 2 tuần không cải thiện.
• Có biểu hiện kèm như đau đầu, chóng mặt, yếu tay chân (nguy cơ đột quỵ).
• Mắt bị khô, đỏ hoặc loét giác mạc do không nhắm kín.

Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ (Bắc Ninh) hiện là một trong những địa chỉ uy tín trong khám và điều trị liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell). Với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Thần kinh – Vật lý trị liệu giàu kinh nghiệm, cùng trang thiết bị điện trị, châm cứu, sóng ngắn, xoa bóp hiện đại, bệnh viện đã giúp hàng trăm bệnh nhân phục hồi hoàn toàn chỉ sau vài tuần điều trị.

Liệt dây thần kinh mặt (liệt Bell) tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng lớn đến ngoại hình, giao tiếp và tâm lý người bệnh. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp đóng vai trò quyết định trong quá trình phục hồi.

Hãy chủ động khám và điều trị liệt dây thần kinh mặt tại các cơ sở y tế uy tín như Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ – nơi có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa thần kinh, phục hồi chức năng giàu kinh nghiệm và hệ thống thiết bị hiện đại, giúp người bệnh nhanh chóng lấy lại nụ cười tự tin, tự nhiên như ban đầu.