Viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy bị viêm đột ngột, gây sưng, đau và rối loạn chức năng tiêu hóa. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là người có thói quen sử dụng rượu bia hoặc mắc bệnh sỏi mật.

Giới thiệu về viêm tụy cấp

Tụy là cơ quan nằm phía sau dạ dày, có vai trò quan trọng trong việc tiết ra các enzym tiêu hóa và điều hòa lượng đường trong máu thông qua insulin. Khi tuyến tụy bị tổn thương, các enzym tiêu hóa bị hoạt hóa sớm ngay trong tuyến tụy thay vì ở ruột non, gây ra tình trạng viêm, sưng và có thể dẫn đến hoại tử mô tụy.

Viêm tụy cấp nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như suy đa tạng, nhiễm trùng ổ bụng, suy thận, thậm chí đe dọa tính mạng. Vì vậy, việc tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa viêm tụy cấp là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

Nguyên nhân gây viêm tụy cấp phổ biến

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm tụy cấp, trong đó phổ biến nhất là:

Sỏi mật

Sỏi mật là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp. Khi viên sỏi di chuyển và làm tắc ống mật chủ hoặc ống tụy, các enzym tiêu hóa không thể thoát ra ngoài, dẫn đến viêm tụy.

Rượu bia

Việc uống nhiều rượu bia trong thời gian dài là yếu tố nguy cơ cao. Cồn trong rượu làm tổn thương tế bào tuyến tụy, kích thích tăng tiết enzym tiêu hóa và gây viêm.

Rối loạn mỡ máu

Mức triglycerid trong máu quá cao cũng có thể gây tắc nghẽn mạch máu nhỏ của tụy, làm tổn thương mô và dẫn đến viêm tụy cấp.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc hạ mỡ máu, thuốc kháng sinh, hoặc corticoid có thể làm tăng nguy cơ viêm tụy ở một số người nhạy cảm.

Sau phẫu thuật hoặc chấn thương

Các chấn thương vùng bụng hoặc phẫu thuật liên quan đến ống tiêu hóa, ống mật có thể ảnh hưởng đến tuyến tụy, gây viêm tụy cấp.

Nguyên nhân khác

Một số trường hợp viêm tụy cấp có thể do yếu tố di truyền, virus, tăng canxi máu hoặc không rõ nguyên nhân.

Dấu hiệu nhận biết viêm tụy cấp nên biết

Các triệu chứng của viêm tụy cấp thường xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh. Người bệnh cần lưu ý các dấu hiệu sau:

• Đau bụng dữ dội vùng thượng vị hoặc lan ra sau lưng
• Cơn đau tăng khi ăn hoặc uống rượu bia
• Buồn nôn, nôn mửa nhiều
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao
• Bụng trướng, khó tiêu, tiêu chảy
• Cảm giác mệt mỏi, kiệt sức, mất nước
• Trong trường hợp nặng, có thể xuất hiện tụt huyết áp, nhịp tim nhanh, suy hô hấp

Nếu có các triệu chứng này, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Biến chứng nguy hiểm của viêm tụy cấp

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm tụy cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề:

• Hoại tử tụy: Các tế bào tuyến tụy bị phá hủy, gây viêm lan rộng và nhiễm trùng ổ bụng.
• Sốc nhiễm khuẩn: Do vi khuẩn xâm nhập từ ruột vào vùng tụy bị tổn thương.
• Suy đa cơ quan: Gồm suy thận, suy hô hấp, suy gan, đặc biệt trong viêm tụy hoại tử nặng.
• Bệnh tiểu đường: Khi mô tụy bị tổn thương nhiều, khả năng tiết insulin giảm, dễ dẫn đến đái tháo đường.
• Tụ dịch quanh tụy: Dịch viêm hoặc máu ứ đọng quanh tuyến tụy, gây đau kéo dài và rối loạn tiêu hóa.

7 Cách phòng ngừa viêm tụy cấp hiệu quả

Viêm tụy cấp hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là những biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

Hạn chế rượu bia

Đây là yếu tố quan trọng nhất trong phòng ngừa viêm tụy. Rượu bia gây kích ứng tuyến tụy và làm tăng nguy cơ viêm tụy cấp. Người đã từng mắc viêm tụy cần tuyệt đối kiêng rượu bia để tránh tái phát.

Duy trì chế độ ăn lành mạnh

• Giảm thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, thức ăn nhanh.
• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt.
• Ưu tiên các thực phẩm chứa chất béo tốt như dầu oliu, cá hồi, quả bơ.
• Uống đủ nước để hỗ trợ quá trình trao đổi chất và thải độc.

Kiểm soát mỡ máu và đường huyết

Người có bệnh rối loạn mỡ máu, tiểu đường nên kiểm tra định kỳ và tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ gây viêm tụy.

Không tự ý dùng thuốc

Một số thuốc có thể ảnh hưởng đến tuyến tụy. Vì vậy, khi sử dụng thuốc điều trị dài ngày, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Điều trị sỏi mật sớm

Người bị sỏi mật cần được theo dõi và điều trị kịp thời để tránh tình trạng tắc nghẽn ống mật, gây viêm tụy cấp.

Kiểm soát cân nặng và tập thể dục thường xuyên

Béo phì làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu và gây viêm tụy. Nên duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày với các hoạt động nhẹ như đi bộ, đạp xe, yoga.

Khám sức khỏe định kỳ

Tầm soát và phát hiện sớm các bệnh lý tiêu hóa, gan mật giúp ngăn ngừa biến chứng viêm tụy cấp. Đặc biệt, người có tiền sử viêm tụy hoặc sỏi mật nên kiểm tra định kỳ 6 tháng đến 1 năm một lần.

3 cách điều trị viêm tụy cấp phổ biến nhất hiện nay

Khi đã được chẩn đoán mắc viêm tụy cấp, người bệnh cần được điều trị tại cơ sở y tế uy tín để được theo dõi và chăm sóc chuyên sâu. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Điều trị nội khoa

• Nhịn ăn để tuyến tụy được nghỉ ngơi
• Truyền dịch và điện giải để duy trì cân bằng nước và năng lượng
• Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng sinh nếu có nhiễm trùng
• Kiểm soát đường huyết và mỡ máu

Điều trị can thiệp

Trong trường hợp có sỏi mật hoặc tắc ống mật, bác sĩ có thể chỉ định nội soi mật tụy ngược dòng ERCP để lấy sỏi và giảm áp lực cho tuyến tụy.

Phẫu thuật

Áp dụng khi có hoại tử hoặc biến chứng nhiễm trùng không đáp ứng điều trị nội khoa.

Khám và phòng ngừa viêm tụy cấp tại Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ

Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ là địa chỉ uy tín tại Bắc Ninh trong việc khám, tầm soát và điều trị các bệnh lý tiêu hóa, gan mật, đặc biệt là viêm tụy cấp. Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, kết hợp với hệ thống máy móc hiện đại như siêu âm ổ bụng, chụp CT, xét nghiệm men tụy và nội soi tiêu hóa tiên tiến.

Người bệnh khi đến khám sẽ được thăm hỏi kỹ về tiền sử bệnh, đánh giá triệu chứng, xét nghiệm men tụy amylase, lipase và siêu âm để xác định chính xác nguyên nhân. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, kết hợp tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt để phòng ngừa tái phát.

Bệnh viện cũng triển khai các gói tầm soát bệnh tiêu hóa định kỳ, giúp phát hiện sớm các rối loạn của gan, mật và tụy – nền tảng quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Viêm tụy cấp là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu người dân chủ động kiểm soát lối sống, ăn uống lành mạnh và tầm soát sức khỏe định kỳ. Hạn chế rượu bia, kiểm soát mỡ máu, điều trị sỏi mật sớm và khám định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín là những biện pháp hiệu quả nhất.

Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ luôn đồng hành cùng người dân trong việc phát hiện sớm, điều trị và phòng ngừa các bệnh lý tiêu hóa, trong đó có viêm tụy cấp. Chủ động bảo vệ sức khỏe hôm nay chính là cách tốt nhất để tránh xa những biến chứng nguy hiểm và giữ vững cuộc sống khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng.