Cúc tần là cây thuốc nam vừa gần gũi, vừa có nhiều lợi ích sức khỏe. Tác dụng của cúc tần rất nhiều như giúp hỗ trợ điều trị cảm cúm, đau nhức, rối loạn tiêu hóa và cải thiện sức khỏe tổng thể nếu dùng đúng cách.
Giới thiệu chung về cây cúc tần
Cúc tần (tên khoa học: Pluchea indica), còn được gọi là từ bi, cây từ bi, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Đây là loại cây bụi sống lâu năm, cao từ 1 – 2,5m, lá xanh đậm, hình bầu dục thuôn dài, mép có răng cưa nhẹ, hoa nhỏ màu tím nhạt.
Ở Việt Nam, cây cúc tần mọc hoang nhiều nơi, nhất là vùng đồng bằng và trung du. Cây dễ trồng, sinh trưởng nhanh, thường được trồng làm hàng rào, cây che mát hoặc thu hái lá làm thuốc.
Theo Đông y, lá cúc tần có vị đắng, hơi chát, mùi thơm nhẹ, tính mát, quy vào các kinh can, phế và vị. Tác dụng chính là hạ sốt, giải cảm, giảm đau nhức, tiêu viêm và hỗ trợ an thần.
Thành phần hóa học của cúc tần
Các nghiên cứu hiện đại đã xác định trong cây cúc tần có chứa nhiều hợp chất quý:
- Tinh dầu: β-caryophyllene, humulene, cineol,… có khả năng kháng khuẩn, giảm viêm và giảm đau hiệu quả.
- Flavonoid (quercetin, kaempferol,…): chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do.
- Tanin: giúp se niêm mạc, hỗ trợ cầm máu và kháng khuẩn.
- Sterol và triterpenoid: hỗ trợ giảm viêm, bảo vệ gan và điều hòa lipid máu.
- Vitamin và khoáng chất: như vitamin C, kali, magiê, canxi,… giúp tăng sức đề kháng và duy trì hoạt động sinh lý ổn định.
Nhờ những thành phần này, tác dụng của cúc tần không chỉ dừng ở giải cảm mà còn hỗ trợ nhiều vấn đề sức khỏe khác.
10 tác dụng của cúc tần đối với sức khỏe
Hạ sốt và giải cảm
Khi bị cảm sốt, uống hoặc xông hơi bằng lá cúc tần giúp cơ thể ra mồ hôi, hạ nhiệt tự nhiên. Đây là phương pháp dân gian an toàn, ít tác dụng phụ, thích hợp cho người sốt nhẹ, cảm lạnh.
Cách dùng:
- Lấy khoảng 10 – 15g lá cúc tần tươi, kết hợp lá bưởi, lá sả, lá chanh, đun sôi và xông hơi toàn thân.
- Sau khi xông, lau khô người và uống thêm nước ấm để bù nước.
Giảm đau nhức xương khớp
Tác dụng của lá cúc tần nổi bật ở khả năng giảm đau và viêm khớp. Người bị phong thấp, thoái hóa khớp, bong gân có thể dùng lá cúc tần chườm nóng để giảm đau.
Bài thuốc chườm:
- Lá cúc tần + lá lốt + ngải cứu, rửa sạch, giã nát, sao nóng với muối hột.
- Bọc vào túi vải, chườm trực tiếp lên chỗ đau 15 – 20 phút.
- Thực hiện ngày 1 – 2 lần, liên tục 5 – 7 ngày.
Hỗ trợ tiêu hóa
Lá cúc tần có tác dụng kích thích tiêu hóa, tăng tiết dịch vị, giảm đầy bụng, khó tiêu.
Cách uống nước cúc tần:
- Lấy 8 – 10g lá cúc tần khô, sắc với 500ml nước, uống trong ngày.
- Có thể kết hợp với gừng tươi để tăng hiệu quả làm ấm bụng.
Giúp dễ ngủ, an thần
Nhiều người mất ngủ nhẹ có thể uống trà lá cúc tần trước khi đi ngủ để thư giãn thần kinh. Một số nghiên cứu ghi nhận tinh dầu cúc tần có tác dụng làm dịu hệ thần kinh trung ương.
Kháng viêm, kháng khuẩn
Tinh dầu và flavonoid trong cúc tần có khả năng ức chế vi khuẩn, virus và nấm gây bệnh, đặc biệt ở đường hô hấp và da.
Làm lành vết thương ngoài da
Giã nát lá cúc tần, đắp lên vết thương nhỏ, vết bầm hoặc sưng nhẹ giúp giảm đau và thúc đẩy hồi phục.
Hỗ trợ giảm cân
Một số nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ cúc tần có thể điều hòa chuyển hóa lipid, hạn chế tích tụ mỡ thừa. Tuy nhiên, hiệu quả chỉ rõ khi kết hợp với chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý.
Giảm đau bụng kinh
Phụ nữ bị đau bụng kinh có thể uống nước lá cúc tần ấm hoặc chườm lá cúc tần sao nóng để giảm co thắt tử cung.
Thanh lọc cơ thể
Uống nước cúc tần giúp lợi tiểu nhẹ, hỗ trợ đào thải độc tố qua đường tiết niệu, tốt cho người hay bị nóng trong.
Hỗ trợ trị ho và cảm lạnh
Kết hợp lá cúc tần với tía tô, gừng, lá húng chanh sắc uống giúp giảm ho, tiêu đờm, làm ấm cơ thể.
>>> Có thể bạn quan tâm: 12 tác dụng của nghệ đối với sức khỏe
Cách sử dụng cúc tần an toàn và hiệu quả
Dùng làm thực phẩm
- Ăn sống: Lá non rửa sạch, ăn kèm thịt luộc, gỏi cuốn.
- Nấu canh: Nấu với tôm, cá hoặc canh chua để tăng hương vị.
Dùng làm thuốc
- Giải cảm: Xông lá cúc tần tươi với các loại lá thơm khác.
- Giảm đau khớp: Chườm nóng hỗn hợp lá cúc tần – lá lốt – ngải cứu.
- An thần: Uống trà lá cúc tần khô trước khi ngủ.
Dùng ngoài da
Giã nát lá, đắp trực tiếp lên vết sưng hoặc bầm tím.
Lưu ý khi sử dụng cúc tần
- Không nên uống quá nhiều nước lá cúc tần trong ngày (tối đa 1 – 2 cốc).
- Người huyết áp thấp, phụ nữ mang thai nên hạn chế hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
- Không dùng lá cúc tần bị dập nát, mốc hoặc nhiễm sâu bệnh.
Tác dụng của cúc tần rất đa dạng: từ giải cảm, hạ sốt, giảm đau nhức, hỗ trợ tiêu hóa đến an thần và kháng viêm. Đây là loại thảo dược rẻ, dễ tìm, an toàn nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả và tránh tác dụng phụ, cần sử dụng đúng liều lượng, kết hợp chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý.
