Gừng là thực phẩm vô cùng quen thuộc trong mỗi gian bếp của người Việt. Trong thành phần của gừng có chứa những hợp chất quan trọng giúp cơ thể khỏe mạnh, chống lại những vi khuẩn gây bệnh từ bên ngoài môi trường.
Vậy ăn gừng có tốt không? Bài viết dưới đây Bệnh viện Ngã Tư Hồ sẽ chỉ ra những lợi ích sức khỏe của gừng mà bạn không ngờ tới.
Giới thiệu chung về gừng
Gừng (tên khoa học: Zingiber officinale) là một loại cây thân rễ thuộc họ Gừng, được trồng phổ biến ở nhiều nước châu Á như Ấn Độ, Trung Quốc và Việt Nam. Từ lâu, gừng đã được sử dụng không chỉ trong ẩm thực mà còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền và hiện đại.
Với vị cay, tính ấm, gừng có khả năng kích thích tiêu hóa, làm ấm cơ thể, chống viêm, kháng khuẩn và giảm đau. Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh rằng trong gừng chứa nhiều hoạt chất có lợi như gingerol, shogaol, zingerone, có tác dụng dược lý mạnh mẽ.
Tác dụng cụ thể của gừng đối với sức khỏe
Giảm buồn nôn và say tàu xe
Gừng là phương pháp tự nhiên rất hiệu quả để chống lại cảm giác buồn nôn, đặc biệt trong các trường hợp:
- Say tàu xe
- Ốm nghén khi mang thai
- Buồn nôn sau hóa trị
- Buồn nôn sau phẫu thuật
Cách dùng: Có thể nhai lát gừng tươi, uống trà gừng hoặc sử dụng viên gừng khô.
Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi và chướng bụng
Gừng kích thích tuyến nước bọt và dịch tiêu hóa, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn, giảm cảm giác đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt sau khi ăn đồ dầu mỡ.
Gingerol – hoạt chất chính trong gừng – có tác dụng kháng viêm, giúp giảm viêm loét dạ dày và bảo vệ niêm mạc ruột.
Giảm đau và kháng viêm
Gừng được sử dụng như một phương thuốc tự nhiên để giảm đau xương khớp, đau cơ, đau bụng kinh hoặc đau đầu.
Các nghiên cứu cho thấy, dùng gừng trong thời gian dài có thể làm giảm các chỉ số viêm trong cơ thể tương đương một số thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs), nhưng ít gây tác dụng phụ hơn.
Làm ấm cơ thể, chữa cảm lạnh và ho
Gừng có tính ấm, giúp làm ấm cơ thể, cải thiện tuần hoàn máu và làm dịu các triệu chứng cảm lạnh như ho, sổ mũi, đau họng. Khi bị cảm, người Việt thường nấu trà gừng, cháo gừng hoặc ngâm chân với nước gừng nóng để giải cảm.
Hạ đường huyết và cải thiện chức năng tim mạch
Một số nghiên cứu cho thấy gừng có khả năng:
- Giảm lượng đường huyết khi đói
- Cải thiện mức HbA1c ở người tiểu đường tuýp 2
- Giảm cholesterol LDL và triglyceride
- Ngăn ngừa hình thành cục máu đông
Từ đó, gừng giúp hỗ trợ phòng ngừa bệnh tim mạch và đột quỵ.
Hỗ trợ giảm cân
Gừng giúp kích thích quá trình đốt cháy chất béo và cải thiện trao đổi chất. Sử dụng gừng (kèm chế độ ăn uống hợp lý và vận động) sẽ giúp giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ giảm cân an toàn.
Giảm đau bụng kinh
Gừng là một trong những biện pháp tự nhiên được nhiều phụ nữ sử dụng để giảm đau trong kỳ kinh nguyệt. Việc uống trà gừng hoặc dùng bột gừng vài ngày đầu kỳ kinh có thể làm dịu cơn đau bụng rõ rệt.
Cải thiện trí nhớ và chức năng não bộ
Gừng có khả năng chống oxy hóa và chống viêm, giúp bảo vệ não khỏi tác động của lão hóa, stress và tổn thương tế bào. Một số nghiên cứu cho thấy gừng giúp cải thiện khả năng tập trung, ghi nhớ và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Cách dùng gừng phổ biến trong cuộc sống hàng ngày
Trà gừng
Cách pha: Thái vài lát gừng tươi cho vào nước sôi, để trong 5–10 phút. Có thể cho thêm mật ong và chanh để tăng hương vị và công dụng.
Tác dụng: Làm ấm cơ thể, giảm ho, cảm lạnh, tăng sức đề kháng, hỗ trợ tiêu hóa.
Gừng tươi trong chế biến món ăn
Gừng được sử dụng rộng rãi trong các món kho, xào, nấu cháo hoặc ướp thịt cá để khử mùi và tăng hương vị.
Tác dụng: Bổ sung gừng thường xuyên giúp kích thích tiêu hóa, phòng cảm cúm, giúp ăn ngon miệng hơn.
Ngâm chân với nước gừng
Cách làm: Đun sôi vài lát gừng với nước, đổ vào thau ngâm chân khi còn ấm (không quá nóng).
Tác dụng: Làm ấm cơ thể, cải thiện tuần hoàn máu, giúp thư giãn, dễ ngủ.
Gừng ngâm mật ong
Cách làm: Thái mỏng gừng tươi, ngâm trong mật ong khoảng 1–2 tuần.
Tác dụng: Chữa ho, viêm họng, tăng cường đề kháng, đặc biệt hữu ích trong mùa lạnh.
Bột gừng khô
Có thể pha với nước ấm hoặc thêm vào trà, dùng khi không có sẵn gừng tươi. Bột gừng cũng có thể được trộn với dầu dừa để massage giảm đau.
Tinh dầu gừng
Dùng để xông, massage hoặc pha vào nước tắm. Tinh dầu gừng giúp thư giãn tinh thần, giảm đau, hỗ trợ giảm mỡ bụng khi xoa bóp.
Những đối tượng cần thận trọng khi dùng gừng
Dù có nhiều lợi ích, nhưng không phải ai cũng nên dùng gừng thường xuyên hoặc với liều lượng cao. Cụ thể:
- Người đang chảy máu hoặc chuẩn bị phẫu thuật: Gừng có thể làm loãng máu, gây nguy cơ chảy máu nhiều hơn.
- Người bị sỏi mật: Gừng có thể kích thích tiết mật, không tốt cho người có vấn đề về túi mật.
- Phụ nữ mang thai (liều cao): Dùng nhiều gừng có thể ảnh hưởng đến hormone thai kỳ, cần hỏi ý kiến bác sĩ.
- Người bị huyết áp cao nặng: Dù gừng có tác dụng điều hòa huyết áp nhẹ, nhưng khi dùng quá liều có thể gây tác dụng ngược.
- Người bị trào ngược dạ dày: Gừng làm tăng axit, nên tránh dùng nhiều.
Liều lượng sử dụng gừng an toàn
Theo chuyên gia dinh dưỡng:
- Gừng tươi: Không quá 4–5g/ngày (tương đương 1–2 lát gừng lớn)
- Bột gừng: Khoảng 1–2g/ngày
- Tinh dầu gừng: Dùng ngoài da với lượng vừa phải, không bôi trực tiếp lên vùng da tổn thương
Gừng là một trong những dược liệu thiên nhiên quý giá với hàng loạt lợi ích cho sức khỏe – từ hỗ trợ tiêu hóa, giảm buồn nôn, chống viêm, làm ấm cơ thể cho đến hỗ trợ kiểm soát đường huyết, giảm đau và cải thiện trí nhớ. Dễ dàng sử dụng, sẵn có trong bếp, gừng là “vị thuốc” rẻ tiền nhưng mang lại giá trị vượt trội nếu biết dùng đúng cách.
Tuy nhiên, cũng như bất kỳ thảo dược nào, gừng cần được dùng đúng liều lượng, đúng đối tượng để phát huy tối đa công dụng mà không gây ra tác dụng phụ.
