Một trong những phản ứng thường gặp khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng là trẻ sốt sau tiêm vaccine. Câu hỏi được đặt ra là: Liệu tình trạng này có nguy hiểm không? Có cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay không?
Hãy cùng Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ tìm hiểu chi tiết về hiện tượng sốt sau tiêm, nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử lý đúng cách để bảo vệ sức khỏe cho con.
Vì sao trẻ sốt sau tiêm vaccine?
Sốt là phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể khi hệ thống miễn dịch được kích hoạt để sản sinh kháng thể chống lại tác nhân lạ – trong trường hợp này là vaccine.
Khi vaccine được tiêm vào cơ thể, hệ miễn dịch của trẻ sẽ nhận diện các kháng nguyên (cấu trúc tương tự mầm bệnh nhưng không gây bệnh), từ đó tạo ra phản ứng miễn dịch. Trong quá trình đó, cơ thể có thể giải phóng các chất trung gian như prostaglandin, interleukin… gây ra sốt nhẹ.
Tóm lại: Trẻ sốt sau tiêm vaccine là phản ứng thường gặp và không đáng lo ngại, cho thấy vaccine đang hoạt động và cơ thể đang sinh kháng thể.
Các loại vaccine dễ gây sốt ở trẻ
Không phải loại vaccine nào cũng gây sốt cho trẻ sau khi tiêm. Tuy nhiên, một số loại vaccine có tỷ lệ gây sốt cao hơn, đặc biệt là những loại có thành phần vi khuẩn sống giảm độc lực hoặc chứa nhiều thành phần kháng nguyên.
Các vacxin thường gây sốt sau tiêm:
| Vaccine | Tỷ lệ sốt sau tiêm |
| 5 trong 1 (bạch hầu – ho gà – uốn ván – viêm gan B – Hib) | 30–50% |
| 6 trong 1 | 20–40% |
| Vaccine sởi – quai bị – rubella (MMR) | 10–15% |
| Vaccine phế cầu | 10–30% |
| Vaccine cúm | 5–10% |
| Vaccine COVID-19 (trẻ > 5 tuổi) | 20–40% |
Vaccine ho gà (toàn tế bào) có tỷ lệ gây sốt ở trẻ cao nhất, đặc biệt ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Trẻ sốt sau tiêm vaccine mấy ngày thì hết?
Thông thường, nếu trẻ chỉ sốt nhẹ sau khi tiêm Vắc xin, tình trạng này sẽ:
- Bắt đầu sau 6–24 giờ tiêm vaccine
- Kéo dài không quá 48–72 giờ
- Tự khỏi mà không cần dùng thuốc, hoặc chỉ cần hạ sốt bằng paracetamol liều nhẹ
Tùy cơ địa từng bé, mức độ phản ứng có thể khác nhau. Một số trẻ không sốt sau tiêm nhưng có thể quấy khóc, bỏ bú, sưng đỏ tại chỗ tiêm,…
Trẻ sốt sau tiêm vaccine bao nhiêu độ là bình thường?
Dưới đây là phân loại mức độ sốt của trẻ sau tiêm để cha mẹ theo dõi:
| Nhiệt độ | Mức độ | Hành động |
| < 38°C | Không sốt | Theo dõi bình thường |
| 38–38.5°C | Sốt nhẹ | Chườm ấm, bổ sung nước |
| 38.5–39°C | Sốt trung bình | Dùng thuốc hạ sốt nếu bé khó chịu |
| > 39°C | Sốt cao | Cần theo dõi kỹ, đưa đến cơ sở y tế nếu kéo dài |
Với trẻ dưới 3 tháng tuổi, nếu bị sốt sau tiêm trên 38°C, nên liên hệ bác sĩ ngay vì trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với nhiệt độ.
Khi nào trẻ sốt sau tiêm vaccine là nguy hiểm?
Mặc dù trẻ sốt sau tiêm vaccine thường là phản ứng nhẹ, một số dấu hiệu sau cần cha mẹ đặc biệt lưu ý:
Dấu hiệu bất thường sau tiêm vaccine:
- Sốt > 39.5°C không đáp ứng thuốc hạ sốt
- Bé bị co giật, tím tái
- Trẻ ngủ li bì, gọi không phản ứng
- Bỏ bú hoàn toàn, không ăn – uống trong nhiều giờ
- Khó thở, thở rút lõm ngực
- Phát ban toàn thân, sưng môi, nổi mề đay
Đây có thể là dấu hiệu phản vệ, sốc phản vệ hoặc nhiễm trùng, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
Cha mẹ nên làm gì khi trẻ sốt sau tiêm vaccine?
Xử lý tại nhà nếu trẻ chỉ sốt nhẹ (≤ 38.5°C):
- Theo dõi nhiệt độ mỗi 4 giờ
- Cho trẻ mặc đồ mỏng, không quấn kín
- Chườm ấm vùng trán, nách, bẹn
- Bổ sung nước (bú mẹ, uống nước, nước điện giải)
- Không tự ý dùng thuốc nếu trẻ vẫn sinh hoạt bình thường
Dùng thuốc hạ sốt khi:
- Trẻ sốt > 38.5°C và quấy khóc, bỏ bú
- Thuốc hạ sốt an toàn: Paracetamol 10–15mg/kg/lần, cách 4–6 giờ, không quá 4 lần/ngày
Không dùng aspirin hoặc thuốc lạ nếu không có chỉ định bác sĩ.
Trẻ sốt sau tiêm vaccine có cần tắm không?
Câu trả lời: CÓ, nhưng cần thận trọng.
- Nên tắm nhanh bằng nước ấm, trong phòng kín gió
- Không tắm khi trẻ đang sốt cao, co giật
- Tuyệt đối không đắp lá, xông hơi, chườm lạnh
Mục đích tắm là giúp bé thoải mái, sạch sẽ, nhưng nếu trẻ sốt sau tiêm vaccine > 39°C thì nên lau người thay vì tắm.
Cách phòng sốt sau tiêm vaccine
Không thể ngăn 100% việc trẻ sốt sau tiêm vaccine, nhưng cha mẹ có thể giảm nguy cơ bằng cách:
- Cho trẻ khám sàng lọc kỹ trước tiêm: nếu trẻ đang ốm, viêm mũi họng, nên hoãn tiêm
- Chọn vaccine phù hợp (ví dụ: loại 6 trong 1 ít gây sốt hơn 5 trong 1)
- Cho bé nghỉ ngơi trước và sau tiêm, tránh vận động nhiều
- Ở lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút sau tiêm để theo dõi phản ứng sớm
Những câu hỏi thường gặp về “trẻ sốt sau tiêm vaccine”
Có nên tiêm tiếp nếu trẻ sốt sau mũi trước?
Có. Nếu phản ứng sốt nhẹ – trung bình sau mũi tiêm trước, trẻ vẫn có thể tiêm tiếp theo chỉ định của bác sĩ.
Nếu phản ứng nặng, cần báo bác sĩ để điều chỉnh lịch tiêm hoặc chuyển loại vaccine khác.
Trẻ không sốt sau tiêm có phải Vaccine không hiệu quả?
Không! Hiệu quả vaccine không phụ thuộc vào việc trẻ có sốt hay không. Mỗi bé phản ứng khác nhau. Trẻ không sốt vẫn có thể tạo kháng thể tốt như trẻ sốt sau tiêm vaccine.
Trẻ có tiền sử co giật có nên tiêm vaccine?
Có thể tiêm, nhưng cần thông báo với bác sĩ trước khi tiêm, có thể sẽ theo dõi lâu hơn sau tiêm hoặc tạm hoãn một số mũi nếu cần.
Trẻ sốt sau tiêm vaccine là phản ứng phổ biến, thường không nguy hiểm và sẽ tự hết sau 1–2 ngày. Việc cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân, biết cách xử lý đúng và theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường sẽ giúp hành trình tiêm chủng của bé an toàn và nhẹ nhàng hơn.
Đừng để nỗi lo “sốt sau tiêm” khiến bạn bỏ lỡ cơ hội bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm!
