Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy là tình trạng phổ biến, khiến nhiều cha mẹ lo lắng và lúng túng không biết xử lý ra sao. Bởi hệ tiêu hóa của trẻ trong những tháng đầu đời còn rất non yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi thay đổi từ môi trường, sữa mẹ, kháng sinh hoặc vi khuẩn. Nếu không được chăm sóc đúng cách, tiêu chảy có thể gây mất nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của bé.
Trong bài viết này, hãy cùng BVĐK Ngã Tư Hồ tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách xử lý tại nhà khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, và khi nào cần đưa bé đến cơ sở y tế.
Như thế nào được coi là tiêu chảy ở trẻ sơ sinh?
Trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn có thể đi ngoài 5–10 lần/ngày, phân mềm, lỏng, có màu vàng và mùi chua nhẹ. Đây là hiện tượng bình thường và không phải là tiêu chảy.
Tuy nhiên, trẻ sơ sinh bị tiêu chảy được xác định khi:
- Số lần đi ngoài nhiều hơn bình thường (trên 10 lần/ngày)
- Phân lỏng như nước, có thể kèm theo chất nhầy, màu xanh hoặc có máu
- Trẻ mệt mỏi, bú ít, quấy khóc, có thể kèm sốt hoặc nôn
Lưu ý: Cần phân biệt giữa phân bình thường của trẻ sơ sinh bú mẹ và tiêu chảy thật sự để tránh lo lắng không cần thiết.
Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị tiêu chảy
Rối loạn tiêu hóa
- Do hệ vi sinh đường ruột chưa hoàn thiện
- Thay đổi loại sữa (từ sữa mẹ sang sữa công thức)
- Mẹ ăn đồ tanh, nhiều dầu mỡ hoặc thức ăn không phù hợp khi đang cho con bú
Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy do nhiễm khuẩn, virus
- Nhiễm vi khuẩn E.coli, Salmonella, Rotavirus, Norovirus…
- Do tiếp xúc tay bẩn, bình sữa không vệ sinh kỹ
Tác dụng phụ của kháng sinh
- Trẻ bị tiêu chảy uống kháng sinh hoặc mẹ dùng kháng sinh trong thời gian cho con bú có thể làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột của bé
Dị ứng sữa hoặc không dung nạp lactose
- Một số trẻ không dung nạp đường lactose trong sữa mẹ hoặc sữa công thức → gây tiêu chảy kéo dài, phân có mùi chua
Dấu hiệu nhận biết tiêu chảy nguy hiểm ở trẻ sơ sinh
Không phải trường hợp nào trẻ sơ sinh bị tiêu chảy cũng cần đến bệnh viện. Tuy nhiên, cha mẹ cần theo dõi các dấu hiệu nguy hiểm sau để can thiệp kịp thời:
Dấu hiệu mất nước:
- Môi khô, mắt trũng, da nhăn
- Thóp lõm
- Bú ít, bỏ bú
- Tiểu ít (ít hơn 6 lần/ngày), nước tiểu sậm màu
- Trẻ mệt lả, ngủ li bì hoặc kích thích
Dấu hiệu nhiễm trùng tiêu hóa:
- Sốt cao ≥ 38.5°C
- Phân có máu, nhầy
- Nôn mửa nhiều
- Không tăng cân hoặc sụt cân
Khi trẻ bị tiêu chảy có một hoặc nhiều biểu hiện trên, không tự điều trị tại nhà, mà cần đưa bé đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Cách xử lý tại nhà khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy
Khi trẻ bị tiêu chảy nhẹ và chưa có dấu hiệu mất nước, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà sau:
Cho trẻ bú nhiều hơn
- Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng và nước tốt nhất cho trẻ
- Trong thời gian bị tiêu chảy, không ngừng cho bú, thậm chí cần bú thường xuyên hơn để bù nước
Dùng dung dịch bù nước – điện giải (Oresol)
- Nếu bé bị tiêu chảy từ 6 tháng tuổi trở lên: có thể uống oresol pha đúng tỷ lệ
- Với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng: chỉ nên bổ sung nước điện giải theo hướng dẫn của bác sĩ
Khi trẻ bị tiêu chảy, cha mẹ không tự ý pha oresol loãng hoặc đặc hơn khuyến cáo – dễ gây rối loạn điện giải.
Vệ sinh sạch sẽ
- Rửa tay sạch cho mẹ và người chăm sóc trước khi bế hoặc pha sữa cho trẻ
- Dụng cụ pha sữa, bình bú cần được tiệt trùng kỹ lưỡng
- Thay tã thường xuyên, vệ sinh vùng mông và hậu môn bằng nước ấm
Theo dõi số lần đi ngoài và lượng nước tiểu
- Ghi lại số lần đi tiêu, màu sắc phân, lượng sữa bú, số lần tiểu tiện
- Giúp bác sĩ đánh giá mức độ bệnh nếu phải thăm khám
Có nên dùng men vi sinh cho trẻ sơ sinh bị tiêu chảy?
Men vi sinh (Probiotics) có thể giúp hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, giảm thời gian tiêu chảy ở trẻ.
Tuy nhiên:
- Cần chọn loại phù hợp với lứa tuổi sơ sinh
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng
- Không thay thế cho bù nước và sữa mẹ
Một số loại men vi sinh an toàn cho trẻ sơ sinh: Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii (tùy từng tình trạng)
Khi nào cần đưa trẻ sơ sinh đi khám?
Cha mẹ nên đưa trẻ bị tiêu chảy đến cơ sở y tế khám khi:
- Trẻ sơ sinh dưới 3 tháng bị tiêu chảy > 6 lần/ngày
- Có dấu hiệu mất nước (khóc không ra nước mắt, khô miệng, ít tiểu…)
- Tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày
- Sốt cao, co giật, nôn liên tục
- Phân có máu, bọt, chất nhầy nhiều
- Trẻ lười bú, bỏ bú, sụt cân
Không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy vì có thể làm bệnh nặng hơn và gây biến chứng.
Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy nên ăn gì, kiêng gì?
Nếu bú mẹ:
- Tiếp tục cho trẻ bú bình thường
- Mẹ nên ăn uống sạch sẽ, hạn chế thức ăn sống, cay nóng, đồ chiên rán
- Ưu tiên ăn cơm nóng, rau xanh, trái cây chín mềm (chuối, táo…)
Nếu dùng sữa công thức:
- Tạm thời chuyển sang loại sữa không lactose (nếu nghi ngờ không dung nạp lactose)
- Pha sữa đúng tỷ lệ, không pha loãng hoặc đặc hơn
- Không cho trẻ ăn bột, nước cơm, hay các loại thảo dược khi chưa có chỉ định bác sĩ
Phòng ngừa tiêu chảy ở trẻ sơ sinh
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để hạn chế nguy cơ trẻ sơ sinh bị tiêu chảy, cha mẹ cần:
- Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu
- Giữ vệ sinh tay cho mẹ và người chăm sóc
- Vệ sinh sạch sẽ dụng cụ pha sữa, bình bú
- Không cho trẻ uống nước lã, ăn dặm quá sớm
- Đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt là vaccine phòng Rotavirus
- Không lạm dụng kháng sinh
Các câu hỏi thường gặp
Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy nhưng vẫn bú khỏe, có cần lo không?
Nếu bé vẫn bú tốt, không sốt, không mất nước và đi tiêu < 6 lần/ngày → có thể theo dõi tại nhà 1–2 ngày. Tuy nhiên, nếu kéo dài, nên đưa bé đi khám.
Trẻ bị tiêu chảy có nên đổi sữa không?
Chỉ nên đổi sữa nếu nghi ngờ bé không dung nạp lactose hoặc dị ứng thành phần trong sữa. Việc đổi sữa nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ nhi khoa.
Có nên dùng thuốc cầm tiêu chảy cho trẻ sơ sinh?
Không. Hầu hết thuốc cầm tiêu chảy chống chỉ định cho trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt là sơ sinh, vì có thể gây liệt ruột, tích tụ độc tố.
Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy là tình trạng thường gặp nhưng cần được theo dõi sát sao. Phần lớn trường hợp có thể xử lý tại nhà bằng việc cho bú nhiều hơn, bổ sung điện giải và vệ sinh sạch sẽ. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu mất nước, nôn nhiều, sốt cao hoặc tiêu chảy kéo dài, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được điều trị kịp thời.
Sức khỏe của trẻ sơ sinh là vô cùng mong manh, hãy là người cha mẹ chủ động, bình tĩnh và có kiến thức để bảo vệ bé tốt nhất ngay từ những ngày đầu đời.
Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ – Nơi chăm sóc sức khỏe mẹ và bé uy tín
- Tư vấn – khám – điều trị tiêu chảy ở trẻ sơ sinh
- Website: benhviendakhoangatuho.com
