Chụp X-quang có ảnh hưởng không? Sự thật về tác động và mức độ ảnh hưởng

Nhiều người vẫn còn lo ngại về việc chụp X-quang có ảnh hưởng không, có gây hại cho cơ thể không, nhất là khi phải thực hiện nhiều lần. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin khoa học và dễ hiểu về mức độ an toàn của phương pháp này, giúp bạn an tâm hơn khi cần phải chụp X-quang.

Chụp X-quang là gì?

Trong y học hiện nay, chụp X-quang (X-ray) là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phổ biến, được sử dụng rộng rãi để phát hiện và đánh giá nhiều bệnh lý khác nhau như viêm phổi, gãy xương, các vấn đề về tim phổi, răng hàm mặt,… Chụp X-quang sử dụng tia X – một dạng bức xạ ion hóa có năng lượng cao – để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể.

Khi tia X đi qua cơ thể:

• Xương và các mô đặc sẽ hấp thụ nhiều tia X nên hiện lên màu trắng trên phim.
• Các mô mềm hấp thụ ít hơn nên có màu xám.
• Không khí (như trong phổi) sẽ hiện lên màu đen.

Nhờ vậy, bác sĩ có thể phát hiện tổn thương xương, khối u, viêm nhiễm hoặc dị vật bên trong cơ thể.

Các trường hợp thường được chỉ định chụp X-quang

• Chấn thương nghi ngờ gãy xương
• Đau ngực, khó thở (nghi viêm phổi, tràn khí, tràn dịch màng phổi…)
• Viêm khớp, thoái hóa khớp
• Đau răng, sâu răng, kiểm tra trước nhổ răng
• Theo dõi tiến triển bệnh lao phổi, COPD
• Đánh giá tình trạng sau phẫu thuật xương, đặt dụng cụ y tế

Chụp X-quang có ảnh hưởng không?

Đây là câu hỏi phổ biến và chính đáng của nhiều người. Trên thực tế, chụp X-quang có sử dụng bức xạ ion hóa, nhưng liều tia rất thấp, được kiểm soát nghiêm ngặt và gần như không gây hại nếu thực hiện đúng chỉ định và quy trình.

Liều phơi nhiễm bức xạ từ chụp X-quang rất thấp

Theo Hiệp hội X-quang Hoa Kỳ (ACR), liều phơi nhiễm khi chụp X-quang ngực thẳng là khoảng 0.1 mSv (milisievert), tương đương:

• Một chuyến bay xuyên lục địa (do tiếp xúc bức xạ vũ trụ)
• 10 ngày phơi nhiễm bức xạ tự nhiên trong môi trường sống

Với mức liều thấp như vậy, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe gần như bằng 0.

Chỉ có nguy cơ khi lạm dụng hoặc chụp quá nhiều lần

• Nếu chụp X-quang thường xuyên, nhiều lần trong thời gian ngắn và không có sự chỉ định y khoa, lượng tia tích lũy có thể gây ảnh hưởng.
• Tuy nhiên, trong thực hành y tế hiện nay, liều tia luôn được kiểm soát tối thiểu.

Các yếu tố làm giảm nguy cơ khi chụp X-quang

• Trang thiết bị hiện đại: Máy X-quang kỹ thuật số, máy CT đời mới cho phép giảm liều tia tối đa mà vẫn cho hình ảnh rõ nét.
• Quy trình an toàn: Kỹ thuật viên luôn sử dụng áo chì bảo vệ vùng nhạy cảm (tuyến giáp, cơ quan sinh sản…)
• Chỉ định hợp lý: Chụp khi thực sự cần thiết, tránh lạm dụng
• Đào tạo chuyên môn: Nhân viên y tế được huấn luyện sử dụng đúng kỹ thuật để đảm bảo an toàn

Đối tượng cần đặc biệt thận trọng khi chụp X-quang

Phụ nữ mang thai

• Thai nhi rất nhạy cảm với bức xạ, nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ.
• Nếu bắt buộc phải chụp, cần sử dụng các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt và chỉ chụp khi thật cần thiết.

Trẻ em

• Do cơ thể đang phát triển, trẻ em dễ bị ảnh hưởng hơn người lớn.
• Cần giảm liều và giới hạn vùng chiếu tia phù hợp.

Với các đối tượng này, bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chỉ định chụp X-quang.

Các loại chụp X-quang phổ biến và mức độ ảnh hưởng

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại (MRI, siêu âm) không dùng tia X, có thể thay thế trong nhiều trường hợp.

Một số hiểu lầm phổ biến về chụp X-quang

• Chụp X-quang gây ung thư: Không đúng. Liều tia quá nhỏ để gây đột biến ADN hoặc ung thư, nhất là nếu chụp định kỳ theo hướng dẫn y khoa.
• Không được chụp X-quang nhiều lần: Cần hiểu rằng chỉ nên tránh nếu không cần thiết, nhưng nếu có bệnh cần theo dõi, chụp là điều bắt buộc.
• Chụp X-quang là nguy hiểm hơn MRI, CT: Thực tế, CT dùng liều tia cao hơn nhiều lần so với X-quang.

Khi nào cần chụp X-quang?

Bạn nên chụp X-quang nếu có các dấu hiệu sau:

• Đau ngực, ho lâu ngày không rõ nguyên nhân
• Chấn thương, nghi ngờ gãy xương
• Sốt kéo dài, nghi nhiễm trùng đường hô hấp
• Đau răng, sưng hàm, cần kiểm tra chân răng
• Theo dõi bệnh lý mạn tính như viêm phổi, hen suyễn, lao

Hãy để bác sĩ quyết định việc có nên chụp hay không.

Cần lưu ý gì khi đi chụp X-quang?

• Tháo các vật kim loại như dây chuyền, thắt lưng, áo ngực có gọng
• Báo với bác sĩ nếu đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai
• Tuân thủ đúng hướng dẫn của kỹ thuật viên
• Không cần nhịn ăn, trừ khi có yêu cầu đặc biệt từ bác sĩ

Chụp X-quang có ảnh hưởng không? Câu trả lời là có – nhưng ảnh hưởng cực kỳ nhỏ và không đáng kể nếu thực hiện đúng chỉ định y khoa. Nguy cơ ảnh hưởng chỉ xảy ra khi chụp quá nhiều lần không cần thiết hoặc không có các biện pháp bảo vệ hợp lý. Với các thiết bị hiện đại và quy trình an toàn như hiện nay, bạn hoàn toàn có thể yên tâm khi thực hiện các kỹ thuật X-quang phục vụ cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh.

Bệnh viện Đa khoa Ngã Tư Hồ – Địa chỉ uy tín trong chẩn đoán hình ảnh:

• Máy X-quang kỹ thuật số hiện đại, giảm thiểu liều tia
• Đội ngũ kỹ thuật viên – bác sĩ chẩn đoán hình ảnh giàu kinh nghiệm
• Quy trình nhanh chóng, an toàn, chính xác
• Hotline: 0868.535.115
• Website: benhviendakhoangatuho.com